Constant balans zoeken tussen innovatie en bezuiniging6 min gelezen

Net als in andere branches is ICT in de zorg onderhevig aan grote veranderingen dankzij het nieuwe werken, werken in de cloud en outsourcing. Maar meer dan elders is beveiliging en privacy belangrijker dan ooit. Het gaat tenslotte om de privacy van patiënten. Hoe ziet de toekomst van ICT in de zorg eruit rekening houdend met deze twee belangrijke factoren? 

Outsourcing van ICT

“We zien in de zorg al jaren een trend dat ICT faciliteiten minder op locatie van de zorginstelling of dienstverlenende partij aanwezig zijn. Outsourcing van ICT gebeurt steeds vaker en steeds meer cloud-based. Er wordt daarnaast steeds meer flexibel en op afstand gewerkt. Verder neemt de digitalisering toe in de randapparatuur. Veel ICT managers moeten zich structureel richten op de vraag hoe ze de software van diverse ICT dienstverleners op één lijn kunnen brengen. Specifieke applicaties, patiëntdossiers en facturatiesystemen moeten allemaal samen gaan. De uitdaging is om een manier te vinden om deze optimaal met elkaar te laten samenwerken voor nu en in de toekomst.”

Outsourcing en beveiliging

“De extra uitdaging in de zorgbranche is het feit dat er met zeer gevoelige informatie gewerkt wordt. Waar het in andere branches gaat over producten en data, gaat het hier om patiënten van vlees en bloed. Hiermee ligt een extra focus op zowel productie en processen als mensen en privacy. Dat betekent dat de systeembeheerder of ICT manager van vandaag, ook de Information Security Manager van morgen is. De belangen en het takenpakket in deze functies verschuiven, maar worden vooral breder en nog meer gericht op de gebruikers. ICT medewerkers zijn dus genoodzaakt om een deel van hun conventionele takenpakket los te laten. U zit niet alleen aan de knoppen; u moet ook een beleidsstructuur bedenken om in deze branche ICT te kunnen voeren.”

“Innovatie in de zorg is geen luxe, maar pure noodzaak.”

Mobiel werken in de zorg

“Juist in de zorg wordt er veelvuldig ambulant en steeds flexibeler gewerkt. Denk aan zorgverleners die in- of extern werken. Zij maken steeds intensiever gebruik van slimme (meet)apparatuur, naast een tablet of laptop. Hiermee wordt er exponentieel snel data gegenereerd en ingebracht in databases. Deze ontwikkeling heeft een enorme invloed op de groei en beveiliging van zorggegevens. Iedereen wil overal, snel, gemakkelijk maar ook veilig toegang hebben tot gegevens. Innovatie is pure noodzaak in deze tijd, maar brengt een hoop aandachtspunten met zich mee. Vanuit commercieel oogpunt zijn er natuurlijk veel partijen die zeggen dat daar al oplossingen voor ontwikkeld zijn. In de praktijk blijkt echter dat elke situatie net iets anders kan uitpakken. Met elk nieuw vraagstuk rijst dan ook weer de vraag of deze waterdicht genoeg is voor de toepassing.”

Processen continu aanscherpen

“Veel trajecten in de zorg worden vooraf gegaan door een Proof of Concept (POC), waarbij allerhande praktische- en beveiligingsfactoren door en door worden getest. In mijn optiek is dit zelfs onmisbaar om een geslaagde implementatie te doen. Het kan voorkomen dat blijkt dat een medewerker toch bij informatie kan waartoe deze geen autorisatie heeft, zeker bij grote zorginstellingen. Besluitvorming in de zorg duurt hierdoor significant langer en vertoont veel parallellen met de processen van de overheid. Geïmplementeerde oplossingen lopen hierdoor soms alweer (jaren) achter de feiten aan. Een oplossing wordt immers ontworpen op basis van een actuele vraag, vervolgens getest, op de markt gebracht, aangeboden en uiteindelijk geïmplementeerd. Dit proces neemt doorgaans jaren in beslag.

Cloudoplossingen zijn een goede manier om dit proces in de toekomst drastisch te versnellen. De mogelijkheden om snel aanpassingen te doen zijn vele malen groter en men is wendbaarder in huidige processen. Een cloud omgeving maakt het ook eenvoudig om scenario’s in een aparte testomgeving te draaien.”

Meer input van de patiënt

“Elke afdeling en elke zorginstelling heeft weer andere behoeftes. Dat uit zich vaak in een wirwar aan systemen die decentraal geregeld zijn. De uitdaging ligt hier bij het maken van een efficiëntieslag, om de systemen uniformer te maken. Technisch gezien is dat misschien niet zo moeilijk, maar we hebben tevens te maken met de ethische kant. Dat het makkelijk uitwisselen van data mogelijk wordt, wil nog niet zeggen dat het wenselijk is. Privacy is complex. Wie mag waarbij? Welke informatie wordt gedeeld met zorgverzekeraars? Ik verwacht dat we in de toekomst gaan naar een model waarbij de patiënt veel meer betrokken wordt bij deze beslissing. Denk bijvoorbeeld aan het per behandeling geven van toestemming om gegevens te verstrekken of deze door te geven aan een andere arts of een verzekeraar.”

Nieuwe verdeling van ICT-rollen

“In de toekomst zou het heel goed kunnen dat er nieuwe functies ontstaan die zich uitsluitend richten op datastromen in de zorg. Dat kunnen medewerkers of externe partijen zijn die zich niet bezighouden met de inhoud van de data, maar met wie welke data mag zien en wanneer informatie A naar plaats B mag. Omdat datastromen steeds complexer worden, ontstaat er een gat waar nieuwe partijen of automatiseringssystemen in kunnen duiken.

Veel zorginstellingen hebben hele specifieke werkwijzen of doelstellingen met een dito invulling. De kans is echter groot dat de grotere partijen het marktaandeel in software en hardware nog veel verder opslokken. Het is efficiënter wanneer er meer inter-compatibiliteit in systemen komt. Grote partijen hebben meer resources om een naadloos ecosysteem te ontwikkelen. Grote partijen zijn niet automatisch beter in wat ze doen, maar bieden veel voordelen in het grotere geheel en in het samenbrengen van processen. Er zijn genoeg kleine partijen die uitstekende (niche) softwarepakketten ontwikkeld hebben, maar niet voldoende budget hebben om dit op de lange termijn in hetzelfde tempo door te ontwikkelen. Wat dat betreft is het te vergelijken met medicijnen: Het is niet altijd het allerbeste medicijn dat op de markt komt, maar degene die het meeste oplevert. De vraag vanuit de branche is traditioneel altijd stabiliteit en continuïteit geweest, omdat dit in de zorg extra belangrijk is. Het gaat namelijk om mensen, onze dierbaren. Daar is een verouderd systeem met kans op fouten niet acceptabel. Door deze factoren wordt een bijzondere marktontwikkeling versterkt.”

“Innovatie: niet zomaar het nieuwste, maar het slimste implementeren.”

Ontzorgen in de zorg

“Bij 2source4 hebben we naast onze implementerende rol in eerste instantie een consultancy rol wat betreft ICT. Uiteraard beantwoorden wij vragen over processen, infrastructuur van systemen, de inrichting daarvan, het kostenplaatje en schaalbare oplossingen in de cloud. Maar het is met name in de zorgbranche belangrijk dat de behoefte centraal staat, daarom stellen we veel vragen over de processen. We proberen te achterhalen waar de klant bij gebaat is en hoe we dat kosteneffectief beschikbaar kunnen maken. In de zorg heb je vrijwel altijd te maken met innovatie versus bezuiniging. Al spreek ik liever van budgetbeheersing, omdat er vaak veel meer bij komt kijken. Dit zijn de belangrijkste pijlers in de doelstellingen van nagenoeg elke ICT-afdeling. Wij ervaren dat innovatie niet per se hoeft te betekenen dat men klakkeloos het nieuwste van het nieuwste installeert, maar dat het bijvoorbeeld ook een verbetering aan de huidige infrastructuur kan zijn, gekoppeld aan slim beleid. Zo kun je met relatief kleine aanpassingen toch grote vooruitgang creëren. Techniek is niet leidend, maar de mensen die ermee moeten werken.

Als we niets veranderen aan de processen en dáárin meedenken, verandert er onder aan de streep nauwelijks iets. Dat betekent dat we niet alleen de CIO en CEO van een zorginstelling spreken, maar ook de systeembeheerders en de zorgverleners die er dagelijks mee gaan werken. Dat maakt ons vak dynamisch en geeft een andere kijk op ICT, namelijk procesgericht en inzichtgevend. Wij willen ook de eindklant van onze klant te begrijpen. We komen zelf niet over de vloer bij een patiënt, maar we moeten wel doorgronden of een zorgverlener überhaupt de tijd en handen vrij heeft om bijvoorbeeld een hartslagmeter te bedienen en de verkregen waarden te registreren. Zo kom je niet alleen tot de conclusie hoeveel winst er geboekt kan worden met apparatuur die data meteen doorstuurt, maar ook welke processen (het eerst) geïnnoveerd moeten worden.”

“Kortom, we moeten in de toekomst van ICT in de zorg, de balans tussen innovatie en bezuinigingen blijven zoeken. Met privacy en beveiliging op nummer 1. We moeten ons bewust zijn van de echte behoefte van de mensen die met onze ICT oplossingen moeten werken. Wat wij denken dat werkt, moet in de praktijk bewezen worden. Dit werkt het beste met flexibele en schaalbare cloud-oplossingen die ervoor zorgen dat veranderingen snel doorgevoerd worden, dat er makkelijk gebruikers toegevoegd kunnen worden en dat iedereen snel kan werken waar efficiëntie belangrijk is.”